Zakwaszenie gleby jest procesem zachodzącym w glebie w sposób ciągły. Konsekwencją zakwaszenia gleb jest obniżenie pH gleby, prowadzące do spadku jej żyzności, a co za tym idzie – pogorszenia ilości i jakości plonu. Odczyn gleby w znaczącym stopniu wpływa bowiem na przebieg wielu procesów glebowych, rozwój organizmów bytujących w tym środowisku, przemiany materii organicznej w glebie, a także łatwość przyswajania składników pokarmowych dla roślin. Skąd bierze się nadmierne zakwaszenie gleby? Przyczyny tego zjawiska są zarówno pochodzenia naturalnego (jak czynniki geologiczne, biochemiczne, antropogeniczne oraz klimatyczne), jak i związanego bezpośrednio z działalnością ludzką. Warto dowiedzieć się, co zakwasza glebę, jakie są objawy jej zakwaszenia, jak sprawdzić zakwaszenie ziemi i jak zapobiegać skutkom zakwaszenia.
Co zakwasza glebę? Przyczyny
Zakwaszanie się gleb jest procesem ciągłym, a czynników wpływających na przebieg tego procesu jest wiele. Co zakwasza glebę i jakie są tego przyczyny?
- Materia organiczna pochodząca z nawozów naturalnych (obornika, gnojowicy) czy nawozów zielonych (poplonów) – rozkładając się w glebie jest źródłem dwutlenku węgla, który sprzyja zakwaszaniu gleb;
- mikroorganizmy i oddychające korzenie roślin – są również źródłem dwutlenku węgla, wpływającego na zakwaszenie gleby;
- opady atmosferyczne – powodują wypłukiwanie składników zasadowych w głąb profilu glebowego, przyczyniając się pośrednio do zakwaszania gleby;
- stosowanie nawozów mineralnych – w szczególności azotowych i potasowych, a ograniczenie stosowania nawozów zasadowych (przede wszystkim wapniowych i magnezowych), które z kolei niwelują proces zakwaszania gleby;
- kwaśne deszcze – spowodowane są produkcją znacznych ilości gazów wysyłanych do atmosfery, głównie dwutlenku węgla i siarki oraz tlenków azotu.
Jakie są objawy i skutki zakwaszenia gleby?
Głównym objawem wskazującym na zakwaszenie gleby jest spadek jej żyzności i urodzajności. Ma to bezpośredni wpływ na uzyskiwane plony, co z kolei przekłada się na opłacalność upraw. Warto zatem wiedzieć, czym skutkuje zakwaszenie gleby i jak temu zapobiec. Do głównych skutków zakwaszenia gleby możemy zaliczyć:
- dyskwalifikację plonów jako produktu konsumpcyjnego – na skutek zwiększenia w glebie ilości metali ciężkich, w tym glinu, manganu i żelaza;
- ograniczenie działalności mikroorganizmów glebowych, odpowiadających za rozkład materii organicznej;
- słabsze pobieranie składników pokarmowych przez rośliny, zwłaszcza z głębszych warstw gleby – dzieje się tak na skutek ograniczenia rozwoju systemów korzeniowych roślin;
- ograniczenie ilości próchnicy, odpowiadającej za magazynowanie wody i strukturę gleby.
Jak przeciwdziałać skutkom zakwaszenia gleby?
Jednym z najważniejszych czynności mających przeciwdziałać skutkom zakwaszania gleby jest regularne przeprowadzanie analiz gleby. Wykonuje się je w Stacjach Chemiczno-Rolniczych, których siedziby znajdują się w miastach wojewódzkich oraz prywatnych firmach, posiadających wymagane pozwolenia na wykonywanie takich usług. Wykonując zatem analizę gleby zyskuje się pewność, że uzyskany wynik jest niepodważalny i dokładny. Do wykonania podstawowej analizy gleby potrzebne jest pobranie około 0,5 kg gleby warstw 0-10, 10-20 oraz 20-30 lub 0-15 i 15-30. Miejsce reprezentatywne pobrania próbek wybiera gospodarz.
Po wykonaniu badań i analiz glebowych należy podjąć działania zapobiegające dalszym skutkom zakwaszenia gleby. Ma to za zadanie biologicznej, chemicznej i fizycznej równowagi w glebie. Biologizacja zakłada optymalne zaspokajanie potrzeb pokarmowych roślin i produkcję plonów o wysokiej jakości handlowej i wartości żywieniowej (warto sprawdzić również: korzyści certyfikacji rolnictwa regeneratywnego). Założenia certyfikacji rolnictwa regeneratywnego mają na celu podniesienie żyzności gleby i poprawę jej właściwości biologicznych, fizyko-chemicznych oraz fizycznych. W efekcie działania te przekładają się na wyższe plony odpowiedniej jakości.
