Czy zastanawiałeś się kiedyś, jakie znaczenie ma gleba dla roślin? Od powierzchni ziemi, na której mieszka człowiek, przez miejsca, do których sięgają korzenie roślin, aż po głębsze warstwy, które są domem wielu mikroorganizmów, gleba jest pełna życia. To magazyn wielu cennych surowców, bez którego nie byłaby możliwa produkcja żywności. Postęp gospodarczy, w tym intensywne uprawy przyczyniają się jednak na różne sposoby do degradacji gleby i jej zubożania. Dowiedz się więcej o tym, jak wiele zależy od stanu gleby i jak można przyczynić się do poprawy jej jakości.
Wpływ gleby na rośliny
Gleba jest istotną częścią środowiska i odgrywa kluczową rolę we wzroście roślin. Składa się z materiałów organicznych i nieorganicznych, w tym minerałów, wody i żywych organizmów. Oprócz dostarczania składników odżywczych dla roślin gleba pomaga również regulować temperaturę, zatrzymywać wilgoć i zapewnia fizyczne wsparcie dla korzeni. Znaczenie gleby w przyrodzie jest nieocenione. Żyzność gleby zależy od jej składu; im więcej zawiera materii organicznej, tym bardziej jest płodna. Równie ważnym czynnikiem wpływającym na jakość plonów jest odczyn gleby, czyli jej pH.
Wpływ pH gleby na wzrost roślin
Odczyn gleby wpływa m.in. na aktywność zamieszkujących ją mikroorganizmów, tempo mineralizacji i tym samym dostępność składników odżywczych dla roślin. Większość roślin potrzebuje do wzrostu gleby o pH z zakresu 5,5-7,5 (są to gleby od lekko kwaśnych do obojętnych). Gleby o pH poniżej 5,0 posiadają za dużo aktywnego manganu i glinu, które uniemożliwiają pełny rozwój korzeni. Rośliny o zredukowanym systemie korzeniowym pobierają mniej wody i składników odżywczych, a w efekcie gorzej rosną, wydają słabsze plony, a nawet zapadają na różnego rodzaju choroby.
Każdy gatunek rośliny ma optymalny zakres pH:
- żyto, ziemniak – 4,0-6,5,
- pszenżyto – 5,0-7.0,
- kukurydza 5,5-7,0,
- rzepak – 6,0-7,0
- pszenica, jęczmień, burak cukrowy – 6,0-7,5.
Zakwaszanie gleb (zwiększanie pH), jest naturalnym procesem, ale w naszych warunkach człowiek znacząco go przyspiesza.
Jak człowiek wpływa na stan gleby?
Degradacja gleby stanowi poważne zagrożenie dla całego środowiska. Do spadku żyzności gleby dochodzi w wyniku erozji (nie tylko naturalnej), ale również zanieczyszczenia chemicznego (m.in. agresywnymi środkami ochrony roślin, odpadami przemysłowymi, wpływem górnictwa) i niewłaściwego użytkowania gleby (zbyt intensywnych upraw, braku przerw w uprawach czy płodozmianu).
Skala zniszczeń powodowanych przez człowieka jest ogromna, ale można i trzeba podejmować działania, by temu zapobiec. Jedną z metod, a właściwie całym ich zbiorem jest biologizacja, którą można określić jako holistyczne podejście do upraw. W ramach biologizacji rolnicy pozostawiają resztki pożniwne na polach, wykorzystują naturalne nawozy, ograniczają uprawki, stosują poplony. Zachętą do stosowania takich metod może być certyfikacja rolnictwa regeneratywnego. Poza uzyskaniem bardziej żyznej gleby, której nie trzeba w takim stopniu nawozić, korzyści certyfikacji rolnictwa regeneracyjnego obejmują m.in. możliwość pozyskania dotacji i wyższych cen za produkty rolne.
Podsumowanie
Gleba pośrednio wpływa na życie każdej istoty na ziemi. Od jej stanu zależy również dostępność zdrowego, naturalnego pożywienia dla nas wszystkich. Mimo postępującego, negatywnego wpływu człowieka na stan gleby, istnieją sposoby na to, by przywracać glebie żyzność i płodność. Jednym z nich jest biologizacja. Jeśli uprawiasz ziemię, nieważne czy zawodowo, czy jako ogrodnik amator, zapoznaj się z tym pojęciem. Każdy z nas swoimi codziennymi wyborami może przyczyniać się do poprawy jakości gleby, a szczególną rolę w tej kwestii mają do odegrania właśnie rolnicy.
